Uchwałą nr 3/2023 Zarządu Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie z dnia 26 kwietnia 2023 roku została przyjęta Polityka Ochrony Dzieci w placówkach prowadzonych przez Towarzystwo. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia.

Poniżej zamieszczamy treść Polityki Ochrony Dzieci obowiązującej w placówkach prowadzonych przez Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie.

Część 1. Wprowadzenie

Preambuła

Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie zwane dalej „Towarzystwem” ma na celu otaczanie osób niewidomych i ociemniałych, wszechstronną opieką w zaspokajaniu ich potrzeb edukacyjno-wychowawczych, rehabilitacyjnych, socjalnych i religijnych. Zdecydowaliśmy się opracować niniejszą Politykę Ochrony Dzieci, by zapewnić dzieciom przebywającym pod opieką pracowników Towarzystwa bezpieczeństwo, ochronę i szacunek, a także przeciwdziałać wszelkim formom krzywdzenia i wykorzystywania we wszystkich prowadzonych przez nas placówkach.

W ramach naszych działań, zamierzamy zapewnić odpowiednie szkolenia i wsparcie dla całego personelu, by wszyscy pracownicy i wolontariusze mieli świadomość konieczności ochrony dzieci oraz byli w stanie rozpoznawać i reagować na sytuacje zagrażające ich dobru. Będziemy również stosować się do obowiązujących przepisów prawa oraz wewnętrznych procedur organizacyjnych. Nasze działania adresowane są także do dzieci i rodziców, zarówno w formie indywidualnej jak i grupowej.

Nasze zasady i procedury ochrony dzieci dotyczą wszystkich dzieci, z którymi Towarzystwo ma kontakt w ramach swojej działalności. Bez względu na wiek, płeć, pochodzenie czy wyznawane przekonania, będziemy działać w sposób, który najlepiej służy dobru dziecka.

Polityka Ochrony Dzieci oparta jest na polskim prawie, Konwencji o Prawach Dziecka ONZ oraz dobrych praktykach polskich i zagranicznych.

Przyjęte przez nas standardy ochrony dzieci bazują na katolickich zasadach i wartościach moralnych, którymi od momentu założenia kieruje się Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie. Jesteśmy przekonani, że każde dziecko zasługuje na szacunek, miłość i troskę, a każdy z nas jest odpowiedzialny za jego dobro.

O Towarzystwie Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie

Zgodnie ze Statutem Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi otacza niewidomych i ociemniałych wszechstronną opieką w zaspokajaniu ich potrzeb edukacyjno-wychowawczych, rehabilitacyjnych, socjalnych i religijnych.

Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi ściśle współpracuje ze Zgromadzeniem Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża. W swoich działaniach kieruje się zasadami nauki społecznej Kościoła, jednakże chrzest i wiara katolicka nie są warunkiem przyjęcia dziecka do placówki prowadzonej przez Towarzystwo. 

Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi zostało założone przez bł. Matkę Elżbietę Różę Czacką. Jesteśmy z niewidomymi i dla niewidomych od ponad 100 lat, towarzysząc im na każdym etapie ich życia. Prowadzimy: przedszkola, szkoły podstawowe, szkoły zawodowe 
i branżowe, technika, liceum ogólnokształcące, szkołę policealną, szkołę muzyczną oraz internaty.

W Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niewidomych im. Róży Czackiej w Laskach przygotowuje się do samodzielnego życia ponad 250 niewidomych i słabowidzących dzieci 
i młodzieży z terenu całej Polski. Wielu wychowanków zmaga się z dodatkowymi niepełnosprawnościami. Praca z niewidomymi dziećmi i ich rodzicami zaczyna się w Laskach w Dziale Wczesnego Wspomagania Rozwoju Niewidomego Dziecka (dla dzieci z północnej Polski taki dział jest w Sobieszewie). Wychowankowie objęci są różnymi rodzajami rehabilitacji dostosowanymi do ich potrzeb i możliwości rozwojowych (m.in. rehabilitacją wzroku, nauką orientacji przestrzennej i mobilności, nauką czynności życia codziennego, rehabilitacją ruchową, hipoterapią, muzykoterapią itd.). 

W Rabce-Zdroju działa Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych 
i Słabowidzących im. św. Tereski. W ramach ośrodka funkcjonują: Szkoła Podstawowa Specjalna z Oddziałem Przedszkolnym, Szkoła Przyspasabiająca do Pracy, Internat oraz Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka. 

Placówka w Sobieszewie oprócz Działu Wczesnego Wspomagania Niewidomego i Słabowidzącego Dziecka i Przedszkola dla Dzieci Niewidomych prowadzi także Ośrodek Rehabilitacyjno-Wypoczynkowy dla Niewidomych.

Towarzystwo prowadzi Domy Pomocy Społecznej dla kobiet w Żułowie (województwo lubelskie) i dla mężczyzn w podkrakowskich Niepołomicach.

Cel polityki ochrony dziecka

Zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony dzieciom uczęszczającym do placówek prowadzonych przez Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie to jeden z głównych celów stworzenia Polityki Ochrony Dziecka. Jest to szczególnie ważne, ponieważ placówki Towarzystwa to miejsca, w których dzieci spędzają dużą część swojego życia. Dlatego też, każdy pracownik i wolontariusz Towarzystwa jest świadomy swojej roli i odpowiedzialności za bezpieczeństwo dzieci. W ramach Polityki Ochrony Dzieci przed krzywdzeniem, zostały określone procedury postępowania w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka, np. obowiązek natychmiastowego zgłoszenia takiego przypadku do odpowiednich organów. Wszystkim pracownikom i wolontariuszom Towarzystwa przekazywana jest wiedza na temat różnych form krzywdzenia dziecka oraz umiejętności rozpoznawania sygnałów wskazujących na to, że dziecko może być krzywdzone.

Towarzystwo zapewnia dzieciom:

• bezpieczne i sprzyjające rozwojowi środowisko, w którym mogą się uczyć, rozwijać swoje zainteresowania i nawiązywać relacje z innymi dziećmi,
• wsparcie emocjonalne dla dzieci, które mogą doświadczać trudności emocjonalnych lub sytuacji życiowych, które wpływają na ich samopoczucie i rozwój,
• dostęp do specjalistycznej pomocy psychologa i pedagoga,
• odpowiednie warunki w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa dzieci – odpowiednie wyżywienie, czystość i higienę w placówce, nadzór nad dziećmi podczas zajęć i przerw.

Wszystkie te działania mają na celu zapewnienie dzieciom odpowiedniego poziomu opieki 
i wsparcia, które pozwoli im na rozwijanie swojego potencjału i osiąganie sukcesów w życiu.

Krzywdzenie dzieci

Krzywdzenie dziecka to działania lub zaniedbania, które naruszają jego prawa i zagrażają jego bezpieczeństwu, zdrowiu i rozwojowi. Wszelkie formy krzywdzenia dziecka są nie do zaakceptowania i wymagają natychmiastowej reakcji ze strony dorosłych.

Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Organizację Narodów Zjednoczonych wyróżnia 4 podstawowe formy krzywdzenia:

• Przemoc fizyczna – obejmuje to wszelkie formy przemocy fizycznej wobec dziecka, takie jak bicie, kopanie, podpalanie, zadawanie innych obrażeń ciała.
• Przemoc psychiczna – to działania, które naruszają integralność psychiczną dziecka, takie jak zastraszanie, izolowanie, ignorowanie, wyśmiewanie, krytykowanie.
• Wykorzystywanie seksualne – to zachowania o charakterze seksualnym wobec dziecka, włączając w to dotyk, eksponowanie do pornografii, namawianie do aktywności seksualnej.
• Zaniedbywanie dziecka – to brak opieki, troski i uwagi wobec dziecka, które może prowadzić do jego fizycznego, emocjonalnego lub psychologicznego uszczerbku, takie jak niedożywienie, brak opieki medycznej, zaniedbywanie edukacji.

Część 2. Zasady ochrony dziecka

Zasady ogólne

Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie zajmuje się edukacją, rewalidacją, rehabilitacją osób niewidomych i słabowidzących.

W ramach oferty edukacyjnej Towarzystwo prowadzi przedszkola, szkoły podstawowe, szkoły ponadpodstawowe oraz szkołę muzyczną. Do placówek przyjmowane są dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności wzroku a także z niepełnosprawnością sprzężoną. Edukacja w placówkach jest bezpłatna. Dzieci pochodzące z miejscowości oddalonych od placówek Towarzystwa mogą korzystać z funkcjonujących przy placówkach internatów.

Towarzystwo dokłada wszelkich starań, aby pracownicy i wolontariusze przestrzegali zasad dotyczących kontaktów z dziećmi. Zasady opierają się na poszanowaniu godności dziecka, jego podmiotowości i praw, ze szczególnym uwzględnieniem prawa do ochrony przed krzywdzeniem.

Kontakt bezpośredni pracownika i wolontariusza TOnOS dostosowany jest do potrzeb dziecka i odbywa się za jego zgodą. Pracownicy i wolontariusze zwracają się do dzieci z szacunkiem, używając prostego języka, dostosowanego do możliwości dziecka. Pracownicy i wolontariusze dostosowują także formę bezpośredniego kontaktu z dzieckiem do jego specyficznych potrzeb wynikających z jego dysfunkcji wzroku.

Zasady bezpiecznej relacji pracownik – dziecko

Towarzystwo dokłada wszelkich starań, aby pracownicy i wolontariusze przestrzegali zasad dotyczących kontaktów z dziećmi. Niedopuszczalne zachowania pracowników i wolontariuszy wobec dzieci to:

• znęcanie fizyczne – wszelkie formy przemocy fizycznej wobec dziecka, takie jak bicie, kopanie, podpalanie, zadawanie innych obrażeń ciała;
• znęcanie psychiczne – działania, które naruszają integralność psychiczną dziecka, takie jak zastraszanie, izolowanie, ignorowanie, wyśmiewanie, krytykowanie;
• wykorzystywanie seksualne – zachowania o charakterze seksualnym wobec dziecka, włączając w to dotyk, eksponowanie do pornografii, namawianie do aktywności seksualnej;
• zachęcanie dziecka do spożywania alkoholu, leków, wszelkich środków psychoaktywnych;
• zaniedbywanie – brak opieki, troski i uwagi wobec dziecka, które może prowadzić do jego fizycznego, emocjonalnego lub psychologicznego uszczerbku, takie jak niedożywienie, brak opieki medycznej, zaniedbywanie edukacji;
• dyskryminacja – wszelkie zachowania, które naruszają prawa dziecka i jego godność ze względu na płeć, pochodzenie, wyznawane przekonania czy orientację seksualną;
• nadużycie władzy lub zaufania – wykorzystywanie swojej pozycji przez pracownika lub wolontariusza, aby wywierać nacisk, szantażować lub szkodzić dziecku;
• ujawnianie poufnych informacji – naruszanie prywatności dziecka poprzez ujawnianie poufnych informacji bez zgody dziecka lub jego rodziców/opiekunów.

Wszystkie te zachowania są nie do zaakceptowania i wymagają natychmiastowej reakcji, 
aby zapewnić bezpieczeństwo i ochronę dzieci.

Ochrona wizerunku i danych osobowych dziecka i jego opiekunów

Uczestnictwo dziecka i jego rodziny w zajęciach prowadzonych w placówkach prowadzonych przez Towarzystwo jest dokumentowana. Towarzystwo chroni wizerunek i dane osobowe dzieci i ich rodzin m.in. poprzez:

• Odbieranie pisemnej zgody opiekunów prawnych dzieci na przetwarzanie danych osobowych;
• Wyznaczenie Inspektora Danych Osobowych;
• Szkolenia pracowników, wolontariuszy i rodziców;
• Zabezpieczenie dokumentacji papierowej i elektronicznej;
• Określenie jasnych zasad ujawniania zawartych w dokumentacji informacji instytucjom trzecim.

Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie nie udostępnia informacji o dzieciach i ich rodzinach mediom ani nie wykorzystuje ich wizerunku w materiałach promocyjno- informacyjnych bez pisemnej zgody.

Część 3. Zapobieganie krzywdzeniu dziecka

Szkolenia dla pracowników, rodziców i wolontariuszy

Pracownicy i wolontariusze Towarzystwa przechodzą regularne szkolenia, pozwalające na właściwe zdiagnozowanie, reagowanie i przeciwdziałanie przypadkom krzywdzenia dzieci. Szkolenia obejmują szeroką tematykę począwszy od poznania różnych form krzywdzenia (m.in. zaniedbywanie, przemoc fizyczna, emocjonalna i wykorzystywanie seksualne), po metody pracy z dziećmi i ich rodzinami w przypadku stwierdzenia naruszeń.

Szkolenia dla rodziców dotyczące bezpieczeństwa i ochrony dziecka oraz sposobów raportowania przypadków naruszeń są równie ważne jak szkolenia pracowników i wolontariuszy Towarzystwa. Rodzice otrzymują informacje o tym, jakie zachowania mogą być uznane za krzywdzące dla dziecka, jak rozpoznać objawy krzywdzenia dziecka oraz jak działać w przypadku podejrzenia krzywdzenia. Rodzice są również informowani o procedurach raportowania przypadków naruszeń i o tym, jakie kroki będą podjęte przez placówkę w przypadku otrzymania takiego raportu. W ten sposób rodzice są w stanie zrozumieć, jak ważna jest polityka ochrony dzieci przed krzywdzeniem i jakie są ich obowiązki w tej kwestii.

Dodatkowo, szkolenia dla pracowników, wolontariuszy i rodziców obejmują również zagadnienia związane z bezpieczeństwem dziecka w Internecie, w tym zagrożenia związane z cyberprzemocą, cyberprzestępczością i uzależnieniem od technologii. Uczestnicy szkoleń otrzymują informacje o tym, jak chronić swoje dzieci przed niebezpieczeństwami w Internecie, jakie są sposoby na kontrolowanie i ograniczenie dostępu do treści nieodpowiednich dla dzieci oraz jak rozmawiać z dziećmi na temat bezpieczeństwa w Internecie. W ten sposób pracownicy, wolontariusze i rodzice są w stanie zapewnić swoim dzieciom bezpieczne korzystanie z Internetu i unikanie sytuacji zagrażających bezpieczeństwu dzieci i ich zdrowiu psychicznemu.

Rekrutacja nowych pracowników

TOnOS dokłada wszelkich starań, aby rekrutacja nowych pracowników i wolontariuszy odbywała się w sposób staranny i z uwzględnieniem zasad Polityki Ochrony Dzieci.

Każdy kandydat do pracy w TOnOS musi przedstawić swoją historię zatrudnienia oraz w miarę możliwości referencje potwierdzające pracę z dziećmi w zgodzie z wartościami wynikającymi z Konwencji o Prawach Dziecka. Weryfikacja przeszłości polega także na zweryfikowaniu, czy kandydat figuruje w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym. Kandydat składa także oświadczenie dotyczące niekaralności za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej 
i obyczajności oraz przestępstwa na szkodę małoletniego. Kandydat musi poinformować także o toczących się względem niego postępowaniach karnych.

Każdy nowo przyjęty pracownik i wolontariusz TOnOS zapoznaje się z zasadami Polityki Ochrony Dzieci, regulaminem pracy, regulaminem placówki, zasadami przestrzegania praw dziecka oraz zasadami ochrony i przetwarzania danych osobowych w Towarzystwie. Zapoznanie się z wyżej wymienionymi dokumentami i zasadami poświadczone jest podpisem pracownika lub wolontariusza pod oświadczeniem umieszczonym w umowie stanowiącej podstawę zatrudnienia.

Część 4. Procedury zgłaszania i reagowania na przypadki naruszeń

Reagowanie na sytuacje, które mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa i ochrony dziecka

Pracownicy i wolontariusze Towarzystwa są zobowiązani do reagowania na sytuacje, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa i ochrony dziecka, takie jak podejrzenie przemocy 
w rodzinie lub zaniedbania ze strony opiekunów. W przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka, pracownicy i wolontariusze powinni natychmiast zgłosić ten fakt odpowiednim organom, takim jak Policja, Sąd Rodzinny lub Kuratorzy Sądowi. Towarzystwo wypracowało procedurę postępowania w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka. Procedura powinna być dodatkowo dostosowana do specyficznych zasad funkcjonujących w placówce. Za dostosowanie procedury do specyfiki placówki odpowiedzialna jest dyrekcja placówki.

Wszystkie działania są podejmowane w najlepszym interesie dziecka i zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Wszystkie czynności związane z interwencją są dokumentowane.

Procedura działania w przypadku podejrzenia krzywdzenia dziecka

Zgłoszenie – jeśli pracownik placówki lub wolontariusz podejrzewa, że dziecko jest krzywdzone przez inną osobę, niezwłocznie zgłasza sprawę dyrektorowi placówki.

Wywiad – psycholog w obecności dyrektora placówki lub wyznaczonego pracownika przeprowadza wywiad z dzieckiem, aby ustalić, czy doszło do krzywdzenia oraz z jakiej przyczyny.

Wsparcie dla dziecka – dziecko, które padłoby ofiarą krzywdzenia przez pracownika szkoły lub wolontariusza, natychmiast otrzymuje odpowiednie wsparcie emocjonalne i psychologiczne. Placówka oferuje rodzicom pomoc w rozwiązaniu sytuacji.

Wywiad z podejrzanym – dyrektor placówki w obecności wyznaczonego pracownika przeprowadza wywiad z podejrzanym, aby ustalić, czy ten faktycznie dopuścił się krzywdzenia dziecka.

Powiadomienie organów ścigania oraz zarządu Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie – jeśli po przeprowadzeniu wywiadów dyrektor placówki podejrzewa, że doszło do krzywdzenia dziecka, powiadamia niezwłocznie organy ścigania, takie jak policja lub kurator sądowy oraz zarząd Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie.

Wydanie decyzji – dyrektor placówki podejmuje decyzję o dalszych krokach, które mogą obejmować zawieszenie podejrzanego pracownika lub wypowiedzenie mu umowy o pracę w trybie natychmiastowym. W przypadku wolontariusza dyrektor placówki podejmuje decyzję o wypowiedzeniu umowy o współpracy w trybie natychmiastowym.

Wdrażanie procedur zapobiegających – po zakończeniu sprawy dyrektor placówki wdraża procedury zapobiegające, które pomogą uniknąć podobnych incydentów w przyszłości. W przypadku krzywdzenia dziecka przez pracownika placówki lub wolontariusza, konieczne jest szybkie i skuteczne działanie, które zapewni bezpieczeństwo i dobre samopoczucie dziecka oraz zapobiegnie podobnym sytuacjom w przyszłości.

Część 5. Wdrożenie Polityki, audytowanie i monitorowanie

Polityka Ochrony Dzieci Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie wchodzi 
w życie w chwili opublikowania jej pełnej wersji przez Zarząd TOnOS w sposób dostępny dla wszystkich pracowników, wolontariuszy i rodziców oraz w momencie zamieszczenia jej na stronie Towarzystwa laski.edu.pl

Zarząd TOnOS wyznacza koordynatora Polityki Ochrony Dzieci, do którego zadań należy m.in.:

• wdrażanie i przestrzeganie Polityki Ochrony Dzieci we wszystkich dziedzinach działalności Towarzystwa;
• organizacja szkoleń i wsparcie dla personelu, aby zapewnić, że wszyscy pracownicy 
  i wolontariusze są świadomi zasad i procedur ochrony dzieci;
• monitorowanie działań oraz reagowanie na potencjalne zagrożenia;
• regularne konsultacje z pracownikami i wolontariuszami Towarzystwa i aktualizacja zapisów Polityki Ochrony Dzieci.

Audytowanie i monitorowanie polegają na regularnym przeprowadzaniu kontroli i analizie procedur ochrony dziecka, w celu zapewnienia ich skuteczności i zgodności z regulacjami prawnymi. W ramach audytów i monitoringu zbierane są informacje na temat sposobu i efektywności działań podejmowanych przez pracowników i wolontariuszy Towarzystwa w zakresie ochrony dzieci przed krzywdzeniem, jak również weryfikacja, czy stosowane procedury są zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

W przypadku wykrycia nieprawidłowości lub naruszeń procedur ochrony dziecka, koordynator wdraża odpowiednie działania korygujące. Obejmują one m.in. przeprowadzenie dodatkowych szkoleń dla pracowników i wolontariuszy, wprowadzenie nowych procedur, usprawnienie istniejących, a także wdrożenie działań prewencyjnych, które zmniejszą ryzyko wystąpienia podobnych sytuacji w przyszłości. Bardzo ważnym elementem działań korygujących jest również wykrycie i ukaranie sprawców krzywdzenia dzieci, a także zapewnienie wsparcia i pomocy dla poszkodowanych dzieci i ich rodzin.

Każdorazowe wprowadzenie zmian do Polityki Ochrony Dzieci wymaga akceptacji zarządu TOnOS oraz ich ogłoszenia wszystkim pracownikom Towarzystwa.

Część 6. Współpraca z innymi instytucjami

Organami współpracującymi z Towarzystwem w celu ochrony dziecka są przede wszystkim sądy rodzinno-opiekuńcze oraz organy ochrony praw dziecka, takie jak policja czy prokuratura. W przypadku podejrzenia, że dziecko jest krzywdzone lub zagrożone, pracownicy i wolontariusze Towarzystwa są zobowiązani do natychmiastowego poinformowania odpowiednich organów. Współpraca ta ma na celu zapewnienie dziecku odpowiedniej ochrony i wsparcia.

Towarzystwo współpracuje z innymi placówkami oświatowymi w celu wymiany doświadczeń, jak również wymiany najlepszych praktyk w zakresie ochrony dzieci. Dzięki temu placówki mogą lepiej reagować na sytuacje związane z krzywdzeniem czy zagrożeniem dziecka, 
a także zapobiegać temu typowi zachowań. Współpraca ta obejmuje organizowanie spotkań, szkoleń oraz warsztatów dla pracowników placówek oświatowych, a także wymianę materiałów i informacji na temat polityk ochrony dzieci przed krzywdzeniem w poszczególnych placówkach.

Załączniki

Wzór oświadczenia o niekaralności dla pracowników, wolontariuszy i innych osób pracujących w placówkach wychowawczych prowadzonych przez Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi Stowarzyszenie (do pobrania poniżej razem z całą treścią Polityki).

Plik do pobrania